تزریق اپیدورال یک گزینه درمانی رایج برای انواع کمر درد و پا درد است. این تزریق برای دهه‌ها مورد استفاده قرار گرفته و بخشی جدایی ناپذیر از مدیریت غیرجراحی سیاتیک و کمر درد محسوب میشود. این تزریق، تزریق اپیدورال نامیده میشود، زیرا شامل تزریق یک بی‌حس کننده موضعی و یک دارو به طور مستقیم به فضای اپیدورال است، که طناب نخاعی و ریشه‌های عصبی را احاطه کرده است. تزریق اپیدورال باعث تسکین موقت یا پایدار درد یا التهاب در ستون فقرات یا اندام‌ها (بازوها و پاها) میشود. استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری ممکن است برای قرار دادن سوزن در محل مناسب استفاده شود. در این مقاله نحوه آماده شدن برای تزریق اپیدورال و هرگونه تغییر در برنامه منظم دارویی، محل تزریق داروهای ضد درد، مراقبت‌های پس از تزریق و عوارض جانبی تزریق اپیدورال به شما آموزش داده خواهد شد.
اهداف تزریق اپیدورال
اهداف تزریق اپیدورال عبارتند از:
- با کاهش التهاب در داخل و اطراف ریشه‌های عصبی، درد را کنترل میکند.
- بهبود تحرک و عملکرد در کمر و پاها
- به بیمار اجازه می‌دهد تا در جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی شرکت کند.
در طول درمان، در اغلب موارد، ممکن است پس از انجام یک سری درمان‌های غیرجراحی، مانند داروها و فیزیوتراپی، و قبل از در نظر گرفتن جراحی، تزریق اپیدورال توصیه شود. (منبع)
نقش تزریق اپیدورال، معمولاً تسکین درد جهت بازگشت به فعالیت‌های روزمره و پیشرفت در فیزیوتراپی است.
مزایای بالقوه تزریق اپیدورال
اکثر پزشکان موافق هستند که تزریق اپیدورال میتواند در طول دوره حاد کمر درد و یا پا درد مفید باشد. هنگامیکه تزریق در فضای اپیدورال کمری انجام میشود، ممکن است مزایای زیر را داشته باشد:
- کاهش درد و التهاب عصبی: داروها، تولید مواد شیمیایی التهابی و حساسیت رشته‌های عصبی به درد را کاهش می‌دهند و نیز سیگنال‌های درد کمتری تولید میکنند.
- مصرف داروهای خوراکی محدود میشود: تسکین درد ناشی از این تزریق‌ها ممکن است به محدود کردن یا رفع نیاز به داروهای خوراکی کمک کند، که برخی از آنها می‌توانند در صورت مصرف طولانی مدت عوارض جانبی داشته باشند.
- تسهیل انجام فیزیوتراپی: این تزریق ممکن است تسکین درد کافی را برای بیمار فراهم کند تا بتواند با برنامه فیزیوتراپی توانبخشی پیشرفت کند.
- جراحی را به تعویق می‌اندازد: تسکین درد ناشی از تزریق اپیدورال کمری ممکن است به تعویق جراحی کمک کند و اگر فیزیوتراپی مؤثر باشد، ممکن است نیاز به مداخله جراحی را برطرف کند.
اشکال اصلی تزریق این است که همیشه هم مؤثر نیست و در صورت مؤثر بودن، تسکین درد موقتی است و از یک هفته تا یک سال متغیر است. به طور معمول، اگر تزریق اولیه مؤثر باشد، ممکن است تا 3 تزریق در یک سال انجام شود. (منبع)
چه زمانی از تزریق اپیدورال استفاده میشود؟
برخی از علت‌های رایج رادیکولوپاتی کمری که در آنها ممکن است تزریق اپیدورال تجویز شود در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است. (منبع)
فتق دیسک کمر
هنگامی که فتق دیسک ایجاد میشود، ژله داخلی (نوکلئوس پالپوزوس) از پوشش فیبری بیرونی (آنولوس فیبروزوس) عبور میکند و باعث التهاب و یا فشرده شدن ریشه عصبی نخاعی مجاور میشود. این فشار منجر به درد، ضعف و یا بی‌حسی در امتداد توزیع عصب می‌گردد.
بیماری دیسک دژنراتیو کمر
شکست تدریجی دیسک‌های بین مهره‌ای ممکن است باعث فروپاشی فضای دیسک شود، مهره‌های مجاور را نزدیک‌تر کرده و منجر به فشرده‌سازی ریشه عصبی نخاعی مربوطه شود.
تنگی کانال نخاعی
فشرده شدن اعصاب به دلیل باریک شدن دهانه‌های استخوانی (فورامینا) برای اعصاب نخاعی ممکن است باعث درد رادیکولوپاتی شود. تنگی کانال نخاعی ممکن است به دلایل فتق دیسک، تغییرات دژنراتیو در استخوان یا آرتریت مفاصل فاست مهره‌ای نیز رخ داده باشد. همچنین ممکن است برای درمان درد عصبی ناشی از کیست‌های ستون فقرات یا اسپوندیلولیستزیس (لغزش یک مهره بر روی مهره دیگر)، تزریق اپیدورال انجام شود.
موارد کمتر رایج برای تزریق اپیدورال
گاهی اوقات ممکن است کمر درد بدون رادیکولوپاتی با تزریق اپیدورال درمان شود. چند مثال عبارتند از:
کمردرد محوری
این درد به قسمت پایین کمر محدود میشود و ممکن است به دلیل تغییرات التهابی در صفحات انتهایی مهره‌ها (پوشش‌های استخوانی سطوح داخلی مهره‌ها)، دورای نخاعی (پوشش نخاع) یا رباط‌های نخاعی ایجاد شود. کمر درد محوری نیز میتواند از دیسک‌های تحلیل رفته منشاء بگیرد. به طور کلی، تزریق برای کمر درد محوری معمولاً زمانی در نظر گرفته میشود که درد پا همراه نیز وجود داشته باشد.
لنگش نوروژنیک
کمر درد و پا درد (معمولاً در هر دو پا وجود دارد) که هنگام راه رفتن در فواصل متغیر و یا خم شدن ستون فقرات به عقب رخ می‌دهد، معمولاً زمانی ایجاد میشود که کانال مرکزی نخاع تنگ شده و طناب نخاعی را فشرده میکند.
به طور کلی، تزریق اپیدورال برای درمان درد رادیکولوپاتی مؤثرتر است.
چه زمانی تزریق اپیدورال نباید انجام شود؟
وجود برخی شرایط سلامتی ممکن است احتمال خطرات و یا عوارض پس از تزریق اپیدورال را افزایش دهد (منبع). در زیر به چند نمونه پرداخته میشود:
موارد منع مطلق
در صورت وجود شرایط زیر نباید اپیدورال انجام شود:
- عفونت در هر قسمت از بدن، از جمله محل تزریق
- اختلالات خونریزی
- تومور یا سرطان
علاوه بر این، اگر حساسیت شناخته شده‌ای به دارو، بی‌حس‌کننده موضعی یا رنگ کنتراست مورد استفاده برای فلوروسکوپی (اشعه ایکس زنده) وجود داشته باشد، نباید از تزریق استفاده شود.
موارد منع نسبی
در صورت وجود شرایط زیر ممکن است اپیدورال داده شود یا نشود:
- دیابت کنترل نشده
- مشکلات قلبی، مانند نارسایی قلب
- بارداری، به خصوص اگر از فلوروسکوپی استفاده شود
- پوکی استخوان
پزشک ممکن است بسته به عوامل مختلفی مانند سن بیمار و سلامت کلی تصمیم بگیرد که آیا تزریق ممکن است در این موارد انجام شود یا خیر. در حالی که تزریق اپیدورال ممکن است به کنترل درد ستون فقرات تا یک سال کمک کند، برخی از بیماران ممکن است هیچ مزیتی از این روش نصیبشان نشود.
آماده سازی برای تزریق اپیدورال
پزشک شما نحوه آماده شدن برای عمل را توضیح خواهد داد. برای انجام تزریق اپیدورال توسط متخصص یا جراح ستون فقرات، باید به بیمارستان بروید. معمولاً تزریق را انجام داده و بعداً همان روز به خانه می‌روید. مطمئن شوید که ترتیبی داده‌اید که شخصی شما را به خانه برساند و ترجیحاً یک شب با شما بماند. ممکن است از شما خواسته شود تا چند ساعت قبل از تزریق اپیدورال از خوردن و آشامیدن خودداری کنید. معمولاً می‌توانید تا چند ساعت قبل مایعات شفاف بنوشید. هر دستورالعملی که پزشک به شما داده است را دنبال کنید. در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید نیز به پزشک خود اطلاع دهید. اگر دارو مصرف می‌کنید، به‌ویژه داروهای رقیق‌کننده خون، ممکن است از شما خواسته شود چند روز قبل از عمل، مصرف آنها را متوقف کنید. یادتان باشد که هرگز هیچ دارویی را قطع نکنید مگر اینکه پزشک به شما دستور دهد.
روش تزریق اپیدورال
در بیمارستان، پزشک حال عمومی شما را بررسی میکند. ممکن است از شما خواسته شود که لباس مناسب اتاق عمل را بپوشید. وقتی تیم پزشک آماده شدند، پزشک از شما می‌خواهد که روی یک میز مخصوص دراز بکشید. ممکن است شما را به جلو یا پهلو قرار دهند. (منبع)
پزشک معمولاً قبل از انجام تزریق، یک کانول (لوله ظریف) را در پشت دست شما قرار می‌دهد. این در صورتی است که در طول عمل به دارو نیاز داشته باشید. سپس با استفاده از محلول ضدعفونی‌کننده، ناحیه کمر شما را که در آن تزریق انجام میشود، به دقت تمیز و آماده میکنند. پزشک، یک بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن ناحیه، تزریق میکند. این ممکن است کمی دردناک باشد. حال پزشک، سوزن اپیدورال را با استفاده از تصاویر اشعه ایکس بلادرنگ (فلوروسکوپی) به ناحیه درست کمر شما هدایت میکند. وی معمولاً نوعی رنگ به نام کنتراست را تزریق کرده تا بررسی کند که سوزن در موقعیت مناسب قرار دارد یا خیر.
در این مرحله، هنگامی که سوزن در موقعیت خود قرار گرفت، پزشک به آرامی دارو را به فضای اپیدورال اطراف نخاع شما تزریق میکند. ممکن است هنگام تزریق فشاری احساس کنید، اما نباید دردناک باشد. اگر احساس ناراحتی کردید، به پزشک خود اطلاع دهید. تنها چند دقیقه طول میکشد تا تزریق اپیدورال به شما انجام شود، اما ممکن است تصویربرداری، مانند اشعه ایکس بیشتر طول بکشد. به طور کلی، ممکن است حدود 30 دقیقه طول بکشد تا این روش کامل شود. (منبع)
رویکردهای تزریق اپیدورال
این نوع تزریق میتواند درد حاد و قابل توجهی را تسکین دهد، زیرا دارویی با اثرات ضدالتهابی قوی را مستقیماً در ناحیه دردناک نزدیک عصب‌های نخاعی تزریق میکند. تزریق اپیدورال ممکن است با استفاده از یکی از روش‌های زیر انجام شود:
مسیر ترانسفورامینال
این تکنیک اجازه می‌دهد تا محلول دارویی را به طور دقیق در فضای اپیدورال، نزدیک ناحیه‌ای که عصب تحریک شده است، تزریق کند. این تکنیک، ریشه‌های عصبی خاصی را برای کنترل التهاب و درد هدف قرار می‌دهد.
مسیر بین لایه‌ای
در این روش، سوزن از پشت ستون فقرات وارد شده و دارو در فضای اپیدورال قرار می‌گیرد. این روش دقیق‌تر است، زیرا دارو را در نزدیکی ریشه عصب هدف قرار نمی‌دهد و محلول دارویی آزاد است که در فضای اپیدورال پخش شود.
مسیری که تزریق استروئید به کمر انجام میشود
این یک رویکرد کلی و ساده است، اما دارو مستقیماً به منبع درد در فضای اپیدورال و اطراف اعصاب تزریق نمی‌شود. روش کودال (caudal approach) ممکن است کمتر مؤثر باشد، اما ایمن‌تر و آسان‌تر در نظر گرفته میشود. این روش ممکن است به کنترل درد گسترده یا منتشر کمک کند.
پزشک بسته به تجربه و مهارت خود، استفاده از فلوروسکوپی، تشخیص بیمار و نتایج درمان‌های قبلی، مسیر تزریق را انتخاب خواهد کرد.
مراقبت‌های بعد از تزریق اپیدورال
پزشک یا پرستاران، شما را پس از عمل به اتاق ریکاوری خواهند برد. کارکنان پرستاری شما را برای مدت کوتاهی تحت نظر خواهند داشت. گاهی اوقات، آنها از شما می‌خواهند که حدود 30 دقیقه یا بیشتر صاف دراز بکشید. همچنین فشار خون یا نبض شما بررسی شده و از شما می‌پرسند که آیا عوارض جانبی دارید یا خیر. پرسنل پرستاری که از شما مراقبت میکنند اطمینان حاصل کرده که وقتی احساس آمادگی کردید روی پاهای خود بایستید.
معمولاً نیز می‌توانید ظرف چند ساعت پس از تزریق و گاهی خیلی زودتر به خانه بروید. اما به کسی نیاز دارید که شما را به خانه برساند. خودتان نمی‌توانید رانندگی کنید. همچنین باید از شخصی تقاضا کنید تا برای اولین شب بعد از عمل در خانه همراه شما بماند.
ممکن است چندین روز طول بکشد تا اثرات ناشی از تزریق احساس شود. در واقع، برخی افراد در ابتدا متوجه می‌شوند که دردشان بدتر شده است. این باید ظرف چند روز برطرف شود. سعی کنید تا جایی که می‌توانید فعال باشید و با بهبود درد، به تدریج میزان فعالیت خود را افزایش دهید. (منبع)
عوارض جانبی احتمالی تزریق اپیدورال
این تزریق، ایمن‌ترین روش برای تسکین درد است. عوارض جانبی پس از اپیدورال معمولاً جدی نیستند. چند مثال عبارتند از (منبع):
- حالت تهوع
- سردرد
- سرگیجه
- غش به دلیل اضطراب ناشی از عمل که باعث کاهش ناگهانی ضربان قلب و فشار خون میشود (حمله وازوواگال)
- برافروختگی صورت (قرمزی و احساس گرما)
این عوارض معمولاً با استراحت برطرف می‌شوند. درد محل تزریق، در صورت وجود، ممکن است با سرما درمانی با استفاده از کمپرس یخ برای کاهش درد و یا تورم درمان شود.
خطر مرتبط با بی‌حسی موضعی
در تزریق‌های حاوی بی‌حس کننده موضعی، اگر محلول وارد رگ خونی شود، ممکن است منجر به سمی شدن سیستم عصبی مرکزی و یا سیستم قلبی عروقی شود.
خطر مرتبط با استروئیدهای ذرات معلق
ذرات بزرگتر این ماده استروئیدی، ممکن است به هم چسبیده و عروق خونی را مسدود کند و باعث کاهش خونرسانی به نخاع شوند.
به طور کلی، خطرات و عوارض معمولاً در تزریق اپیدورال بالاتر از سطح L3 (مهره کمری سوم) بیشتر است. شایع‌ترین خطر تزریق استروئید به رگ خونی است که احتمال بروز آن در افراد بالای 50 سال بیشتر میشود. همچنین به ندرت ممکن است واکنش آلرژیک به استروئیدها، بی‌حس کننده موضعی یا رنگ کنتراست رخ دهد.
چه زمانی پس از تزریق اپیدورال به پزشک مراجعه کنیم؟
علائم جدی پس از تزریق اپیدورال که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند عبارتند از:
- سردرد شدید در هنگام نشستن یا ایستادن که پس از دراز کشیدن بهتر شود، که ممکن است نشان دهنده سوراخ شدن “دورا” باشد.
- تب 38.5 درجه یا بیشتر که ممکن است نشان دهنده عفونت باشد.
- کاهش یا از دست دادن کامل کنترل روده یا مثانه در حالی که بیمار هنوز بی‌حس است یا پس از از بین رفتن بی‌حسی موضعی و بی‌حسی موقت، که ممکن است نشان‌دهنده فوریت‌های پزشکی باشد، مانند سندروم دم اسبی.
- احساس بی‌حسی و یا ضعف در پا(های) که ممکن است نشان دهنده آسیب عصبی باشد.
در صورت بروز این علائم، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
علاوه بر این، هر گونه ناراحتی یا احساس غیر طبیعی باید با پزشک در میان گذاشته شود.
هزینه‌های تزریق اپیدورال
هزینه تزریق اپیدورال به موقعیت جغرافیایی مطب، تخصص پزشک، نوع و میزان دارو و داروهای بیهوشی مورد استفاده در روش و تعداد جلسات تزریق بستگی دارد. باید بدانید که شرکت‌های بیمه سلامت ممکن است برخی از هزینه‌های تزریق اپیدورال را پوشش دهند. بهتر است از شرکت بیمه سلامت خود در مورد پوشش این درمان سوال کنید. با این حال، برخی از پزشکان نیز تخفیفاتی را برای بعضی از بیمارانشان در نظر می‌گیرند که بهتر است از آنها نیز مطلع شوید.
سوالات متداول
مدت زمان ماندگاری تزریق اپیدورال چقدر است؟
اثرات این تزریق میتواند از یک هفته تا یک سال ادامه داشته باشد. به ویژه برای بیمارانی که از درد حاد کمر و یا پا رنج میبرند مفید است. این تزریق، اغلب تسکین درد کافی را برای انجام تمرینات کششی توانبخشی فراهم میکند.
چه مدت طول میکشد تا تزریق اپیدورال اثر کند؟
استروئیدها معمولاً در عرض 1 تا 3 روز شروع به اثربخشی میکنند. در برخی موارد، ممکن است تا یک هفته زمان نیاز داشته باشید تا فواید آن را احساس کنید.
چه مدت بعد از تزریق اپیدورال می‌توانید راه بروید؟
بیشتر اوقات، شما می‌توانید در عرض نیم ساعت یا بیشتر از تزریق اپیدورال خود راه بروید. با این حال، در این مرحله لزوماً به طور عادی راه نمی‌توانید بروید. اکثر کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها شما را به مدت 15 دقیقه تا یک ساعت پس از تزریق اپیدورال تحت نظر خواهند داشت.
میزان موفقیت تزریق اپیدورال چقدر است؟
تجزیه و تحلیل چندین کارآزمایی بالینی بزرگ نشان داد که %40 تا %80 از بیماران بیش از %50 بهبود درد سیاتیک و نتیجه عملکردی را از 3 ماه تا یک سال تجربه کردند که 1 تا 4 تزریق در آن سال انجام شد.
بعد از تزریق اپیدورال چقدر باید استراحت کرد؟
توصیه میشود بلافاصله پس از عمل حداقل 2 ساعت در خانه دراز بکشید و استراحت کنید. برای 24 ساعت اول پس از تزریق در حالت خوابیده باشید.
بعد از تزریق اپیدورال چه کارهایی را نباید انجام داد؟
در عرض 12 ساعت اول، رانندگی نکنید. همچنین حداقل تا سه روز بعد از این تزریق، حرارتی را به طور مستقیم روی محل تزریق اعمال نکنید. این شامل اتاق‌های بخار، سونا، و کیسه آب گرم میشود، اما دوش معمولی بی‌خطر است.
چه تعداد تزریق استروئید می‌توانید در طول زندگی داشته باشید؟
به طور کلی، اگر اولین تزریق مؤثر نباشد، احتمالاً تزریق دوم و سوم نیز مؤثر نخواهد بود. علاوه بر این، باید درمان را به 2 تا 3 تزریق در یک ناحیه در طول 3 الی 6 ماه محدود کنید. با این حال، این قانون که شما فقط می‌توانید سه تزریق در طول عمر داشته باشید، نامعتبر است.
چه کسی تزریق اپیدورال را انجام می‌دهد؟
پزشکانی که این نوع تزریق را انجام می‌دهند عبارتند از: متخصصان مدیریت درد و ستون فقرات، مانند فیزیوتراپیست، متخصص بیهوشی، رادیولوژیست، متخصص مغز و اعصاب و جراح ستون فقرات.
روش تزریق معمولاً در یک مرکز جراحی، بیمارستان یا کلینیک پزشک انجام میشود.
