به وضعیتی که با درد عصب سه قلو صورت و قسمت بالای گوش شروع شده و در ۳ بخش فک، چشم و گونه تقسیم می‌شود، نورالوژی می‌گویند. به‌طورکلی ۲ نوع عصب سه قلو داریم که هرکدام از آنها در یک سمت صورت قرار دارند. به طور معمول درد نورالوژی سه قلو فقط یک سمت صورت فرد را درگیر میکند. میزان این درد شدید است، به صورتی که فرد مبتلا توانایی خوردن و حتی نوشیدن را ندارد.
این درد در طول چند ثانیه از قسمت صورت شروع شده و در صورت پیشرفت، مدت‌زمان آن حدود چند دقیقه و حتی بیشتر نیز خواهد بود. نورالوژی 3 قلو به‌عنوان tic douloureux نیز شناخته می‌شود که به معنای تیک دردناک است. حال ممکن است سوالاتی مانند درمان درد عصب سه قلو صورت چگونه است، ذهن شما را به خود مشغول کند. برای کسب اطلاعات بیشتر و گرفتن پاسخ سوالات خود پیشنهاد می‌دهیم ادامه مطلب را از دست ندهید.
بررسی درد عصب سه قلو و علائم ناشی از ایجاد آن
درد عصب سه قلو معمولا به‌صورت خودبه‌خود رخ می‌دهد، اما در برخی از موارد با واردشدن ضربه به‌صورت یا دندان‌درد، این درد ایجاد می‌شود. ممکن است این درد به علت فشاری که از سمت رگ خونی به عصب سه قلو وارد شده، بروز کند و آن را به‌عنوان فشرده‌سازی عروقی نیز می‌شناسند. با گذشت زمان، نبض سرخرگی که به عصب می‌رسد، توانایی ازبین‌بردن عایقی به نام میلین را دارد و درنهایت عصب را بسیار حساس کرده و در معرض دید قرار می‌دهد.
احتمال دارد علائم ناشی از ایجاد درد عصب سه قلو، شبیه به علائمی مانند مشکلات دندان باشد و در برخی از موارد افراد مبتلا به این بیماری برای کنترل درد به دندانپزشکی مراجعه کنند. از سوی دیگر تومور یا مولتیپل اسکلروزیس نیز می‌تواند باعث ایجاد درد عصب سه قلو شود و احتمال بروز این درد به علت سرطان، خیلی کم است. باتوجه‌به تحقیقات صورت‌گرفته احتمال بروز نورالوژی سه قلو در زنان بیشتر از مردان است و معمولا از سن ۵۰ سالگی به بعد و در قسمت سمت راست صورت بروز میکند.
برای درمان درد عصب سه قلو روش‌های مختلفی مانند استفاده از دارو و همچنین جراحی وجود دارد که در ادامه به بررسی هر کدام از آنها خواهیم پرداخت:
مصرف دارو برای درمان درد عصب سه قلو
معمولا پزشک برای درمان نورالژی سه قلو، داروهایی تجویز میکند که هدف آنها مسدود کردن یا کاهش سیگنال‌های دردی است که به سمت مغز ارسال می‌شوند. از این داروها می‌توان موارد زیر را نام برد:
داروهای ضدتشنج
به طور معمول پزشک، داروهای کاربامازپین مانند تگرتول، کارباترول و… را تجویز میکند که تحقیقات نشان می‌دهد که این داروها برای درمان نورالژی سه قلو موثر هستند. سایر داروهای ضدتشنجی مانند اکسکاربازپین Trileptal)، (Oxtellar XR، لاموتریژین (Lamictal)، والپروات و فنی توئین Dilantin)، (Phenytek، Cerebyx) ) داروهای دیگر، از جمله کلونازپام (کلونوپین)، توپیرامات (Qsymia، Topamax)، پره گابالین Lyrica) ) و گاباپنتین (Neurontin، Gralise، (Horizant نیز ممکن است استفاده شوند.
در صورت استفاده از داروی ضدتشنج و ازبین‌رفتن اثر آن، احتمال تغییر نوع دارو یا افزایش دوز دارو توسط پزشک وجود دارد. از عوارض احتمالی داروهای ضدتشنج می‌توان حالت تهوع، خواب‌آلودگی، گیجی و سرگیجه را نام برد.
گاباپنتین
گاباپنتین داروی ضدتشنج دیگری است که در اکثر مواد به‌منظور درمان میگرن یا صرع، توسط پزشک تجویز می‌شود. این دارو توانایی درمان TN را نیز دارد و از عوارض جانبی آن خواب‌آلودگی و سرگیجه است که به‌صورت خودبه‌خود نیز رفع خواهد شد.
اکسکاربازپین
اکسکاربازپین داروی جدیدی بوده که در سال‌های اخیر به‌عنوان اولین خط درمان درد عصب سه قلو مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دارو از نظر ساختار شبیه به کاربامازپین است، اما عوارض جانبی آن نسبت به کاربامازپین کمتر به نظر می‌رسد. عوارض آن شامل دوبینی و سرگیجه می‌شود.
سایر داروهایی که برای درمان درد عصب سه‌قلو مورداستفاده قرار می‌گیرند شامل باکلوفن، نورتریپتیلین، آمی تریپتیلین، فنی توئین، پره گابالین، کلونازپام، والپروئیک اسید، لاموتریژین، والپورات سدیم، فنی توئین، توپیرامات و مواد افیونی می‌شود.
توجه داشته باشید که مصرف این داروها علاوه بر عوارض جانبی، معایبی را نیز به دنبال دارد. ممکن است برای تسکین درد، برخی از بیماران به مصرف دوزهای بالاتری نیاز داشته باشند که در این صورت عوارض جانبی به‌وضوح دیده می‌شود. از سوی دیگر احتمال دارد با گذشت زمان این داروها، تاثیر خود روی تسکین درد را از دست بدهند.
مصرف بیشتر این داروها روی برخی از بیماران مانند افرادی که سمیت کبد و کلیه و همچنین سابقه سرکوب مغز استخوان دارند، اثر سمی خواهد داشت. پس این بیماران برای اطلاع‌یافتن از ایمنی خود باید همواره خون خود را کنترل کنند.
انجام عمل جراحی برای درمان درد عصب سه قلو
برای درمان درد عصب سه قلو باتوجه‌به وضعیت بیمار، پزشک جراحی‌های زیر را پیشنهاد می‌دهد:
رفع فشار میکروواسکولار
در این روش، برای جلوگیری از عملکرد نادرست عصب، جراح عروق خونی که با عصب سه قلو تماس دارند را برمی‌دارد یا جابه‌جا میکند. جراح با ایجاد برشی در پشت گوش و ایجاد سوراخ کوچکی در جمجمه، شریان‌هایی که با عصب سه قلو تماس هستند را از عصب جدا میکند. درنهایت بین شریان‌ها و عصب یک بالشتک نرم قرار می‌دهد. در صورت فشرده‌شدن عصب توسط شریان‌ها، جراح آن را خارج میکند. درصورتی‌که این فشار روی عصب ایجاد نشود، جراح قسمتی از عصب سه قلو را برش خواهد زد.
به‌طورکلی رفع فشار میکروواسکولار به‌صورت موفقیت‌آمیزی به مدت چندین سال می‌تواند درد را کاهش دهد و یا از بین ببرد. این درد می‌تواند به مدت ۱۰ سال در ۳ نفر از هر ۱۰ نفر عود کند. این روش با خطراتی مانند سکته مغزی، ضعف صورت، کاهش شنوایی، بی‌حسی صورت و سایر عوارض دیگر همراه است. بیشتر افراد با انجام این روش دچار احساس بی‌حسی در صورت نمی‌شوند.
رادیوسرجری استریوتاکتیک مغز یا چاقوی گاما
در این روش، جراح به سمت ریشه عصب سه قلو، دوز متمرکزی از پرتو را هدایت کرده و برای آسیب رساندن به عصب سه قلو و ازبین‌بردن یا کاهش درد آن از اشعه استفاده میکند. لازم به ذکر است که تسکین درد به‌آرامی ایجاد شده و احتمال دارد به مدت ۱ ماه ادامه یابد. این روش برای بیشتر افراد موفقیت‌آمیز است، اما مانند سایر روش‌های دیگر احتمال دارد بیماری بین ۳ تا ۵ سال عود کند.
در صورت عود مجدد درد، شخص بیمار می‌تواند برای درمان درد عصب سه قلو، سایر روش‌های دیگر را انجام دهد و یا این روش را به‌صورت مجدد تکرار کند. از سوی دیگر احتمال دارد بعد از انجام عمل، بی‌حسی صورت که عارضه جانبی این روش درمان درد عصب سه قلو است در طول ماه‌ها یا حتی سال‌ها احساس شود.
ریزوتومی
برای درمان درد عصب سه قلو می‌توان روش‌های دیگری مانند ریزوتومی را انجام داد که در این روش برای کاهش درد، رشته‌های عصبی توسط جراح از بین می‌روند. ناگفته نماند این موضوع نیز باعث بی‌حسی صورت می‌شود. از انواع ریزوتومی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تزریق گلیسرول
در این روش، جراح از طریق صورت، سوزنی را به سوراخی که در قاعده جمجمه ایجاد شده است، وارد میکند. پزشک مقدار کمی گلیسرول استریل را با استفاده از سوزن به داخل مخزن سه قلو و کیسه کوچکی از مایع نخاعی را که گانگلیون عصب سه قلو را احاطه کرده است، تزریق میکند.
درنهایت با واردکردن آسیب به عصب سه قلو، سیگنال‌های درد را مسدود خواهد کرد. در این روش معمولا درد کاهش خواهد یافت، اما در برخی از افراد به‌صورت مجدد درد عود میکند. همچنین احتمال دارد بعد از انجام این روش افراد دچار گزگز یا بی‌حسی صورت شوند.
فشرده‌سازی بالون
در این روش جراح از طریق صورت، سوزن توخالی را وارد میکند و آن را به قسمتی از عصب سه قلویی که از قاعده جمجمه عبور کرده، هدایت میکند. در مرحله بعد با قراردادن بالونی در انتهای سوزن، لوله انعطاف‌پذیر و نازکی را عبور می‌دهد. برای واردشدن آسیب به عصب سه‌گانه، جراحی با فشار کافی بالون را بادکرده و درنهایت سیگنال‌های درد را مسدود میکند.
در بیشتر افراد این روش به‌صورت موفقیت‌آمیزی برای یک دوره درمانی، درد را کنترل میکند. بیشتر افرادی که این روش را انجام می‌دهند به‌صورت موقت بی‌حسی صورت را تجربه خواهند کرد.
ضایعات حرارتی با فرکانس رادیویی
در این روش به‌صورت انتخابی رشته‌های عصبی که با درد ارتباط دارند، از بین می‌رود. جراح با واردکردن سوزنی تو خالی از طریق سوراخ ایجاد شده در پایه جمجمه به‌وسیله صورت شما، آن را به سمت قسمتی از عصب سه قلو هدایت میکند. بعد از قرارگرفتن سوزن در جای خود، جراح برای مدت کوتاهی شما را از خواب بیدار کرده و به‌وسیله سوزن یک الکترود را وارد میکند. درنهایت به‌وسیله نوک الکترود، جریان الکتریکی ملایم ارسال می‌شود و بیمار باید مکان و زمان احساس سوزن‌سوزن‌شدن را به پزشک اطلاع دهد.
زمانی که جراح بخشی از عصبی که باعث ایجاد درد می‌شود را پیدا کند، بیمار به حالت آرام‌بخشی بازخواهد گشت. درنهایت با گرم شدن الکترود به رشته‌های عصبی آسیب وارد می‌شود و جراح ضایعه یا ناحیه آسیب را ایجاد میکند. در صورت از بین نرفتن درد، احتمال دارد جراح ضایعات اضافی را نیز ایجاد کند. به‌طورکلی ضایعات حرارتی که با فرکانس رادیویی ایجاد شده، بعد از انجام عمل باعث ایجاد بی‌حسی موقت صورت می‌شود. لازم به ذکر است که احتمال عود این بیماری بعد از گذشت ۳ الی ۴ سال وجود خواهد داشت.
سخن پایانی
در این مطلب به بررسی روش‌های درمان درد عصب سه قلو پرداختیم. عصب سه قلو که در دو طرف صورت قرار دارد و درد آن از قسمت پیشانی آغاز شده و در قسمت فک، چشم و گونه تقسیم می‌شود. این درد به‌میزانی دردناک است که در برخی از موارد فرد بیمار توانایی خوردن و حتی نوشیدن را نیز نخواهد داشت. به‌طورکلی برای درمان این درد روش‌های مختلفی مانند مصرف داروهای ضدتشنج و همچنین انجام جراحی‌های مختلف با تشخیص جراح وجود دارد.
برای درمان این بیماری باید به مطب جراح‌های باسابقه و باتجربه‌ای مانند دکتر عدل خو که فوق تخصص کنترل و درمان درد است مراجعه کنید. با انجام این کار بیماری شما به بهترین شکل ممکن درمان می‌شود و امکان عود مجدد آن کاهش خواهد یافت.
